Tashi Delek "लोमान्थाङ"

सुन्दा र सोच्दा पनि “अहो! हई!!” बिष्मय जनाउने शब्द नेपालमा प्रायको मुखमा आउने रहेछ जब एक युवती एक्लै कता कता घुमफिर गर्न जान्छे। यस कथाको युवती पात्र चै “म” परे! कामले प्रकोप व्यवस्थापन र जलवायु परिवर्तन क्षेत्र र ट्रेकिङ गाइड! एकै मान्छेको दुई पेशा!! अब फेरी लाइसन आए...एक फेरी थपिन्छ। कहिले कहिले त “Celebrity” वाला फिलिङ पनि आउने रहेछ जब साथी-भाई इष्ट मित्र र आफु भन्दा junior ले “दिदि...म पनि हजुर जस्तो बन्ने” भन्दा!! उसैत पेशाले नै ठाउँ ठाँउ घुमाउने र फेरी छुट्टीमा पनि घुम्न जाने! मेरो खुट्टमा चक्र छ कि भनि मान्छेले आफ्नो आश्चर्य नि नपोखेका पनि होइनन्! एक्लो ज्यान छ अनि घर देखि टाढा छु। समय बिताउने त कि पढेर कि त घुमेरै हो नि त। पढ्न पनि कत्ति पढ्नु...Certificate को चाङ लगाएर मात्र के गर्नु र? टोपी चरालाई “Best Tailor on Earth” को उपाधी नदिए पनि ऊ नै हो भन्ने सबैलाई थाहा नै छ त!!

Me at Chhusang

अब सुरु भयो मेरो उपल्लो मुस्ताङ को यात्रा का मिठा-मिठा कथाहरु! नेपालमा म हिमाली क्षेत्र एक्लै घुम्न कहिले डर लागेन तर अफिस बाटै जादा पनि मलाई पहाडका केहि ठाउ र तराईमा धेरै डर लाग्छ।पुराना अनुभव र मेरो हिमाल प्रतिको मोहले गर्दा फेरी पनि म यात्रामा निस्किने सोच बनाए उपल्लो मुस्तङको! कहिले नगाको ठाउ त्यसैले अलि-अलि गृहकार्य त गर्नुपर्यो। सुरुमा ब्लग पडे अनि रुट म्याप हेरे। त्यसपछि त्यहां गइसकेका तीन जना दाजुहरुलाई बाटोको बारेमा सोधेँ। सागर दाईले त itinerary पनि बनाएर दिनुभयो। रोल्पा फिल्ड गएर पोखरा फर्केको भोलि पल्ट टिकट किने र पर्सी पल्ट छुट्टी पाएक मिलाई हिँडे म एक्लै मुस्ताङ।

Difficult Roads

बिहानको ७:२० बजे ठ्याक्क जीप आयो हरिचोकमा अनि लास्ट सिटमा बसेर हिँडियो जोमसोम। जम्मा भाडा लाग्यो १५५०/- अनि ठाउँठाउँमा बिसाउदै गाडी लम्किरह्यो गन्तव्य तिर। जीपमा २टी physiotherapist नि रैछन्। मेरै उमेरका त होलान् तर लु जा… मैले त हजुर तपाई खानलाई “बैनि” भन्दिए। बालै फरर!!! पछि त “दिदि हजुरले कति पड्नु भाको छ रे” अनि” स्वर मात्रै सुन्दा बच्चा जस्तो लाउने रे” तेरीमा हो तोरिका फुलहरु!!! फेरी गफ पनि कस्तो बकमफुसे बकमफुसे गर्ने। ड्राइभरलाई “दाई! हजुरको बिहे भयो भाछैन? छिटो गर्नुस् रे”।

The Muddy and Slippery Way

 हासो त हो तर यस्तरी मैलै कसैसँग बोले भने “नकचरी” को फिलिङ पो आउछ त… राता मकै!! जे भए नि तिनी एक बुइनीले चै कमेडी गरिन् बाटोभरी!!

बेनी कटेपछि बाटो हो कि के हो त्यो? जिप त पुरा Michael Jackson को MoonDance पो गर्छ त। कहिले कहिले त खोलातिर नि लम्कन्छ त कहिले अघि बड्न नसकेकर ब्रेक डान्स। जीप त्यसरी नाच्दा भित्र बसेका हामी पनि नाच्यौ। Inertia of Motion भन्छन् नि त्यसकै effect. जिउ फतक्कै भयो। फेरी जिप 2 wheeler रहेछ, बाटोमा नतानेर उकालो र ढुङ्गामा, गाडीलाई हल्लाएर धकेलेर र full speed मा तल देखी रन्काएर लग्दा Thorpe Park को याद आको थियो।  माथि heightमा लगेर Drop गर्ने खेल जस्तो पुरा उफार्यो जिपले। मेरो त पार्टपुर्जा र पेजकिल्ला जिउको ठाउमै छ कि फुत्क्तो भयो एक दुईछिन त।

Dhumba Lake

गाडीमा APF का दुई दाईहरु थिए; हाकिम र सिपाइ हल्दार यस्तै केही। एक्लै गाको भएर सोधे अचम्म मान्दै “एक्लै?” “हजुर. रुट हेर्न आको त्यसैले!” उमेरले पाको भएपनि मुहारले अझै १६ वर्षेनै हो के रे! हाहा!! मलाई साँचै रमाइलो लाग्छ। लगभग ५:३० बजे बेलुका जोमसोम पुगियो। जोमसोममा मेरो uncle ५ वर्ष airport मा Manager कि Sales Incharge भएर काम गर्सेको भएर uncle ले त्यहा धेरै जाना चिन्सिने त्यसैले बस्नको लागि रुम खोज्ने झन्झट भएन अनि Uncle को मार्फत गएर नि होला पुरा सपोर्ट र care मिल्यो। Hotel Shavana मा बसियो। रुमको १२०० भन्थ्यो १००० मा मिलाए attached रुम दुइटा बेड... पैसा उसुल गर्न एक खाटमा सुते अर्कोमा चै सामान राखेर फोहोर गर्दिए। रोल्पा बाट तामाको अचार लेराको थिए। Bag मा पोक्खिएर सब लुगा पहेलो त भयो नै टर्चमा पनि लागेको रैछ र त्यो टर्चले गर्दा नसुतेको बेड मा नि पहेलो दाग लागिगएछ। त्यो नि भोलि बिहान उठेपछि थाहा पाको। भोलिपल्ट बिहान ६ बज्न १० मिनेट अघि “Dhumba Lake” गए। सिमसिम पानी परेको थियो। ४५ मिनेट लगभगमा पुगे तालतिर फेरी Slidedance गर्दै। बिग्रिसकेको जुत्ता थियो मेरो। “The Legendary Shoes from Mountain Warehouse UK”. धेरै ठाउँमा डुलायो त्यो जुत्ताले र लगभग ३ वर्ष बुढो पनि थियो। माया त लाग्यो। Super Glue ले टाँसे। एकछिन Dhumba मा बसेँ , Selfie हरु लिएँ।

Chhusang Village

८ बजे लोमान्थाङको जिप छुट्ने थियो त्यसेले म हतार हतार गरी होटेल पुगे अनि कुदे जिप भेट्न। बाटोमा एक जना दाईलाई जिप काउन्टर के सोधेको थिए उल्टै मलाई फेरी त्यही “एक्लै?” भन्ने पश्न तेसारियो। हत्तेरिका... फेरी म फलानो...फलानो कामलाई आको ह्यान त्यान भने। 

Roads of Upper Mustang

उहाँहरु लोमान्थाङको शिक्षकहरु हुनुहुनदो रैछ। अहिले लो मा आधी वर्ष त्यही र आधी वर्ष पोखरामा पढाइ हुन्छ रे त्यहि भएर उहाँ र एक अर्को शिक्षक दाई जोमसोम आउनुभको रे। हिरा सर दाई चै मेरो Big Fan भइहाले। भन्नुहुन्थयो “म बैनी देखेर सार्है खुशी र अचम्ममा छु। हाम्रो दिदि बैनी एक्लै सहर त जान्नन्, बैनी त नआको ठाउँमा। यसो video पो लिउ कि के हो।“ “अनि म गाइड भएपछि बाटो हेर्न त आउनु पर।यो नि, म जस्तो त कत्ति आउछन्” भने मैले। “म यहाँ आको १ वर्ष भयो बैनीनै पहिलो हुनुहुन्छ। हेर्दा नि कलिलो हुनुन्छ..कति वर्ष पुग्नुभयो” हिरा दाईले सोधिहाले। केटाको आम्दानी र केटीको उमेर झुक्केर नि नसोध्नु। केटाको बेसी र केटी को कम भनिहाल्छन्। मतलब त बूझ्नुभयो होला नि?!

Chhusang: from this pint the ancient caves are seen on the walls

The ancient caves

८ बजे ठ्याक्क टिकट काउन्टरमा पुगे तर गाडी ठ्याक्कै छुटेको रहेछ। हरे विचरा म! काउन्टरमा काउन्टर दाईलाई अर्को गाडीको बारेमा के सोध्दै थिएँ त्यहाँको सवारी समितिको दाई र उहाँको मामा माथि स्याङ्मोचेमा मिटिङमा जानु पर्ने रहेछ र बेलुकी लोमान्थाङ, त्यसैले मलाई उहाँहरुको जीपले पुर्याइदिने भयो। रु २०५०/-  को टिकट काटेँ र सँगै रहेको खाजा घरमा चिया खान गएँ। त्यहाँ एक जना ठिटो ड्राइभर नि खाजा खान आको थियो र सोधेँ “लोमान्थाङ पुग्न कति घन्टा लाग्छ?” जवाफ आयो “७ घन्टा जति”। राम्रे थियो मान्छे। ठुलो निधार, गोरे अनि हँसिलो। चिया पिएर म गाडीहरु आको गको र बिभिन्न खाले यात्रुहरु मुक्तिनाथको दर्शनको लागी गाडी कुर्दै गरेको अनि एक सार्हो नक्कली बैनिले Selfie खिच्दै गरेको हर्दै time pass गर्दै बसेँ। जिप दाई बल्ल आइपुग्नु भयो 9:15 मा र बैनी तिमीलाई जा बस्नु मन पर्छ बस भन्नुभयो। हिजो लास्टमा बसेर आको मलाई बिचको झ्यालमा सर्लक्क बसेँ, फोटो लिनुलाई।

९३० तिर गाडी गुड्यो। बाटो त राम्रो पो रैछ उपल्लो जाने। बिचबिचमा चै डरलाग्दो रैछ तर धेरै ठाउमा फिलिलि थ्यो। बाटो बनाउदै थियो दोजर, स्काभेटर र अर्को कुन्नि के भन्छ ढुङ्गा फोर्नेलाई। रोल्पेलीहरु चै कामदार रहेछन् यो कालीगण्डकी कोरिडोरको कोरला हाइवेमा। देश बन्दैछ!! बाटामा भएका गाँउहरु र landscape हरु हेर्दै बाटो अघि बड्यो। जोमसोम पछिको पहिलो गाँउ हो कागबेनी, ताङ्बे अनि छुसाङ अनि भेना अनि स्याङमोचे अनि गात्लयाङ, अनि चाराङ अनि लो!!

Lomanthang: The Forbidden Kingdom

लगभग ५ बजे म लोमान्थाङ पुगेँ र होटल सभानाले चिनेको होटेल टासि देले मा बसें। यो बेलामा खैरेहरु थिएनन् तेता र होटेलमा म एक्लै पाहुना थिएँ। सामान राखेर म लो गाँउ घुम्न हिँडे। गाँउ सानो थियो र भुलभुलैया पाराको तर हेर्ने ठाउँहरु सपै हेरे। त्यहाँ म्याप थियो र तेहि अनुसार नै हेरेँ। छोसर गाँउ पल्लो गाँउ थियो र कोरला नाका पनि धेरै टाडा थिएन। कोरला नाका वर्षमा २ पटक मात्र खुल्छ रे र खुलेको बेलामा चिनको २१ किमी भित्र सम्मा त्यहाँका बासिन्दालाई जान दिन्छ रे। August मा तिजी पर्व थियो, त्यसको १ हप्ता पछि १ हप्तालाई नै खोल्देको थियो रे अनि नाकामा पुपघि फोटो लिन पाइदैन रे। चिन अर्मीले delete गर्दिन्छ रे सब्बै!! मेरो पार्टपुर्जा सब गलेको र दुखेको हुदा, रात नि परेको भएर र खोकी ले समातेको हुँदा म होटेल फर्किए। होटेलमा पुगेर खाना खाएर भुक्लुक्कै सुते। “बिहान सात बजे काउन्टर पुगेर बस्नु अनि मान्छे हुनु बित्तिकै जिप लान्छ” भन्नुभाको थियो होटेलको साउनी दिदिले।

Houses of Lo

त्यसैले ७ बजे हिसाब किताबको लागि तल अर्लिए तर बेलुकाको १ छाक भातको बाहेक मैले पैसा तिरनु परेन। काउन्टरमा गए त्यहाँ त्यही हसिलो ड्राइभर रहेछ र मलाई टिकट नकाट्नु गाडी reserve छ खैरे बिमारी भाको भएर म लान्छु भन्यो। अरु जिपको भर नभाको हुनाले र सोही टिकट हनुसारकै पैसा दिदा हुन्छ भनि सोधेर मैले नि “हुन्छ! सँगै जाम” भने। होटेल पुगेर फोन गर्छु जाने भयो कि भएन भन्यो अनि नम्बर दिए मैले। म लो मा अझै बसे बिमारी हुन्छु भन्ने थियो र जोमसोम फर्कने सोचमै थिए।

फ्रान्सेली बुढि मान्छे रैछ अनि बुढि मान्छे, म र ड्राइभर अघि र बुढि मान्छेको गाइडहरु पछि बसेम। ७:३० बजे जीप जोमसोम कुद्यो। जीपपनि राम्ररीनै चलायो। त्यस्तो रफतार अनि हल्लाएन। यात्रा राम्रै थियो। करिब २:३० मा जोमसोम पुगियो र त्यहाँ भाडा लिएन मेरो। पिलेन चडि जानु पो भन्छ त। रिजर्भमा आको हो उनिहरुले तिर्यो रे। ३ चोटी सोधेँ लिन मानेन अनि म नि thank you भन्दै होटेल पसेँ। डल्लै पैसा बचेको भएर मुस्ताङको कोसेलीहरु किनेँ। जिउ गलेको भएर रुममा एकछिन पल्टिए। अलि बेरपछि सुकुटि खाए र फेरी सुस्ताएँ।। राती भात नि खाएँ उठेर अनि भोलिको लागि प्लेन को टिकट पाउने आशामा सुतेँ।प्लेनको टिकट त पाइन तर बसको चै भेटियो त्यो पनि Cabin मा। ठिकै छ भन्दै टिकट काटे र केहि बेरपछि त्यही टिकट काउन्टरको दाइले Scorpio को सिट मिलाइदिनु भयो। रु १६५०- तिरे अनि फर्किए पोखराः मेरो कर्मथलो!!

Lomanthang to Korala Border

उपल्लो मुस्ताङको यात्रा छोटो र सवारी बाट भएपनि Driver दाई हरुले धेरै कुरा बताइदिए। अझ त अझ... ल टिप्नोस् कापीमा भनेर नि धेरै information दिए। होटेलको कार्डहरु पनि डल्लै बोकेर लेराको छु। हिँडेर जाँदा धेरै दिन लाग्छ र सोहि अनुसारको सानो सानो station भए चै guide गर्छु हैन भने चै short trek नै राम्रो छ मेरो लागि। जलवायु परिवर्तन अनुकुलन भाको पहिलो जिल्ला नि मुस्ताङ र adaptation का उपायहरु हेर्दा मैले नि जानकारी पाएँ। Livelihood को परियोजनाहरुको बारे नि यसो superficially बुझ्न पाएँ। साँचै यात्राले मालई बलियो बनाएको छ, frustrations बाट उम्कन मद्दत गर्छ। हिमाली क्षेत्रमा यात्राको लागि एक्लै केटी मान्छेलाई safe नै छ। TRAVEL, EXPLORE AND LEARN is what it is.

Himali Hotel @Samar

Hotels I dropped in and stayed at:

Hotel Kaligandaki and Thakali Kitchen, Tiplang : 9847702525 (Balman Gauchan)

Hotel Shavana Jomsom:9841664256 (Karishma Thakali didi)

Hotel Alice Chhusang : 9857650790 (Binod Gurung)

Himali Hotel and Lodge Samar: 9847682191 (Tsering Phurba)

Hotel Dhaulagiri Syamgmochen : 9847707278 (Jaymang Tenzin Gurung)

Hotel Nilgiri and Guest House Syamgmochen : 98676872181 (Pasang Gurung)

Tashi Delek Guest House and Restaurnat Lomanthang: 9856075635 (Chhewang Gurung)